Halftoon is een techniek die je in drukwerk gebruikt om vloeiende overgangen en details te laten zien met inkt. In plaats van echte grijstinten of kleurverlopen zie je een patroon van kleine punten in verschillende grootte en dichtheid. Je oog mengt die punten tot een toon of kleur. Zo krijg je scherpe foto’s en subtiele schaduwen op papier. Halftoon is belangrijk omdat het de brug vormt tussen digitale beelden en het fysieke drukproces. De Drukwerk Specialist past deze kennis dagelijks toe, zodat je beeldmateriaal sterk en helder op papier staat.

Hoe werkt halftoon in drukwerk

Punten en raster

Bij halftoon zet je continue tonen om in een geordend patroon van punten. Een lichte toon krijgt kleine en open punten. Een donkere toon krijgt grotere en dichter geplaatste punten. De afstand tussen de punten heet de rasterfrequentie en drukt men uit in lijnen per inch of lpi. De beeldresolutie van je bestand drukt men uit in dots per inch of dpi. Voor kwalitatief drukwerk stem je lpi en dpi op elkaar af.

Rasterhoek en patroon

De stand van het raster heet de rasterhoek. Door de hoek per kleurkanaal slim te kiezen zie je geen storende lijnen in het eindbeeld. Zo ontstaat een rustig patroon dat je oog als een egale toon ervaart. Een goede keuze van rasterhoek en rasterfrequentie maakt het verschil tussen een onrustig beeld en een strak resultaat.

Rastertypen

Amplitude gemoduleerd raster

Bij een amplitude gemoduleerd raster verschilt vooral de puntgrootte. De punten staan in een vast patroon. Dit type raster geeft stabiele resultaten en werkt goed voor de meeste foto’s en standaard drukwerk. Het levert nette verlopen en voorspelbare kleurweergave.

Frequentie gemoduleerd raster

Bij een frequentie gemoduleerd raster verschilt vooral de dichtheid van de punten. De puntgrootte blijft nagenoeg gelijk. Dit type raster kan fijne details en zachte overgangen extra mooi tonen. Het vraagt wel nauwkeurige aansturing en een goed afgestemde pers en plaat.

Lijndruk en rozetpatroon

In kleuren drukwerk gebruikt men vaak een rozetpatroon. Dat ontstaat door de rasterhoeken van de afzonderlijke CMYK kanalen slim te combineren. Zo beperk je ongewenste interferentiepatronen die je als moire herkent. Voor lijntekeningen of strakke grafiek werkt een hoger contrast met een passend raster vaak het best.

Halftoon en kleur

CMYK en kanaalhoeken

Volkleur drukwerk gebruikt de vier basiskleuren cyaan magenta geel en zwart. Elk kanaal krijgt zijn eigen rasterhoek. Veel gebruikte hoeken liggen rond vijftien vijfentwintig vijfenveertig zestig en vijfenzeventig graden. Door deze keuzes vloeien de patronen in elkaar over en zie je een rustig totaalbeeld. De omzetting van een RGB beeld naar CMYK bepaalt welke waarden in elk kanaal terecht komen. Een goed kleurprofiel en een correcte conversie houden je tonen en huidtinten zuiver.

Kwaliteit en valkuilen

Punttoename

In contact met papier loopt inkt altijd iets uit. Daardoor groeien de punten een beetje. Dit heet punttoename en beïnvloedt donkere partijen het meest. Als je hier geen rekening mee houdt dan wordt een schaduw te donker en verliest het detail. Je voorkomt dit door met aangepaste curven en profielen te werken en door je beeld iets lichter op te bouwen in de donkere tonen.

Papier en inkt

Het type papier en de inktdekking hebben veel invloed. Ongestreken papier zuigt meer inkt op en laat sneller punttoename zien. Gecoat papier houdt meer detail vast en toont strakkere punten. Houd ook rekening met de minimale en maximale inktdekking per papiersoort. Zo behoud je detail in hoge lichten en voorkom je dichtgelopen schaduwen.

Praktische tips voor je bestanden

• Kies een voldoende hoge resolutie. Voor kwaliteitsdruk is driehonderd dpi voor foto’s een veilige keuze.
• Verscherp je beeld op het juiste formaat. Oververscherping geeft zichtbare randen rond punten.
• Zet je beeld om naar CMYK met een passend profiel voor het beoogde papier. Zo houd je controle over tonen en kleur.
• Controleer verlopen en huidtinten op banding. Een klein beetje ruis of korrel kan een vloeiender verloop geven.
• Vermijd moire door patronen zoals stoffen of roosters iets te schalen of licht te roteren.
• Lever je bestand aan als drukklare PDF met ingesloten lettertypen en afloop. Controleer ook overdruk en transparanties.
• Gebruik voor zwart tekst eenkanaals zwart. Voor diepe volle vlakken kun je een combinatie met de andere kleuren gebruiken met een veilige totale dekking.

Toepassingen van halftoon

• Kranten en magazines met economisch papier en heldere foto’s.
• Brochures en catalogi met veel productbeelden en fijne details.
• Posters en outdoor materiaal waar je op kijkafstand een egale toon ervaart.
• Verpakkingen met strakke lijnen en tegelijk rijke sfeerbeelden.
• Kunstdruk en creatieve projecten met bewuste rastereffecten voor een stijlvol korrelbeeld.

Veelgestelde vragen over halftoon

Wat is het verschil tussen dpi en lpi

Dpi gaat over de resolutie van het bronbestand. Lpi beschrijft de dichtheid van het raster in het drukproces. Als richtlijn kies je een dpi die ongeveer twee keer de lpi is. Zo behoud je detail zonder onnodig zware bestanden.

Wanneer kies je frequentie gemoduleerd raster

Je kiest dit raster als je extra fijne details wilt of als je gevoelige patronen hebt die snel moire geven. Denk aan stoffen haar of zachte verlopen. Overleg altijd over papier en persinstelling zodat alles goed op elkaar aansluit.

Is halftoon zichtbaar met het blote oog

Op normale kijkafstand zie je een egale toon. Kijk je van heel dichtbij of met een loep dan zie je de afzonderlijke punten. De zichtbaarheid hangt af van rasterfrequentie papier en drukkwaliteit.

Afsluiting

Halftoon vormt de basis voor elke foto en elk verloop in drukwerk. Met de juiste keuze van rastertype hoek en resolutie haal je het maximale uit je beelden. Wil je advies over halftoon of zoek je een offerte voor jouw drukwerk. Neem contact op met De Drukwerk Specialist. We denken graag met je mee en geven helder advies voor het beste resultaat.