Wat is kalibratie

Kalibratie betekent dat je apparaten zoals monitor, printer en scanner zo afstelt dat ze kleuren zo precies mogelijk weergeven. Je stemt elk apparaat af op een bekende standaard. In drukwerk is dit belangrijk. Je voorkomt kleurverschillen tussen wat je op het scherm ziet en wat er op papier komt. Met goede kalibratie werk je sneller, krijg je minder verrassingen en houd je een constante kwaliteit. Dat geeft vertrouwen in elk project.

Hoe kalibratie werkt

Bij kalibratie meet je eerst hoe een apparaat zich gedraagt. Daarna stuur je het apparaat bij tot het binnen de gewenste grenzen valt. Je gebruikt hiervoor meetapparatuur en software. Zo leg je een vaste basis voor kleurbeheer. Je legt vast hoe het apparaat licht, kleur en contrast weergeeft. Vervolgens werk je met profielen om die weergave in je hele proces gelijk te houden.

Kalibratie en profilering staan dicht bij elkaar. Kalibratie richt zich op het afstellen van het apparaat zelf. Profilering legt vast hoe het apparaat na die afstelling kleuren weergeeft. Samen vormen ze de kern van een betrouwbare kleurworkflow in drukwerk.

Kalibratie van je monitor

Een monitor die je goed kalibreert laat je beeld zien dat past bij wat de pers kan leveren. Je kijkt dan niet naar een te fel scherm of een verkeerde kleurtemperatuur. Je werkt met realistische verwachtingen voor drukwerk.

• Stel de helderheid in op een niveau dat past bij je werkplek. Vaak ligt dit tussen 80 en 120 cd m2. Een te fel scherm maakt drukwerk op papier te donker.
• Kies een vast witpunt. Veelgebruikte keuzes zijn D65 voor algemeen ontwerp of D50 voor drukwerk en proefdruk. D50 sluit aan op licht in een drukwerk omgeving.
• Gebruik gamma 2.2. Dit geeft een goede balans tussen schaduw en hooglicht.
• Controleer de uniformiteit van je scherm. Grote verschillen tussen midden en hoeken kosten nauwkeurigheid.
• Beperk omgevingslicht. Direct zonlicht of fel licht naast je scherm verstoort je waarneming. Werk met neutraal licht.
• Herhaal kalibratie regelmatig. Een maand is voor de meeste studio’s een goede richtlijn. Nieuwe schermen hebben soms vaker bijsturing nodig.

Werk je met soft proof. Gebruik dan het juiste ICC profiel van het papier en het drukproces. Zet je kleurbeheer in je software goed op. Zo zie je op je scherm een benadering van het eindresultaat op papier.

Kalibratie van je printer

Bij een printer gaat het om controle over inkt, papier en kleur. Je streeft naar herhaalbare resultaten. Dat bereik je met een vaste aanpak en goede metingen.

• Kies eerst het papier. Elk papier heeft een eigen witheid, structuur en inktopname. Maak per papiersoort een apart profiel.
• Print een testkaart met kleurvlakken. Meet de kleuren met een spectrofotometer. De software berekent daarna de juiste correcties.
• Beperk de maximale inktdekking. Te veel inkt geeft vlekken, te weinig inkt haalt kleurkracht weg. Een goed ingestelde limiet houdt details in donkere delen vast.
• Houd nozzles schoon. Voer een nozzle check uit als kleuren of lijnen afwijken. Een verstopping trekt je hele kleur naar beneden.
• Gebruik kleurbeheer in je RIP of printerdriver op een vaste manier. Voorkom dat zowel de software als de driver tegelijk corrigeren. Kies één plek voor kleurbeheer.

Meet na een aanpassing altijd opnieuw. Streef naar kleine afwijkingen in Delta E. Een gemiddelde onder 2 geeft in veel gevallen een nette match. Voor kritische huisstijlkleuren kan een nog lagere waarde nodig zijn.

Kalibratie van je scanner

Een scanner gebruik je als startpunt voor beeld. Met kalibratie maak je van een scan een betrouwbare basis. Je scant een referentiekaart. De software vergelijkt die scan met de bekende waarden en past de weergave aan. Zo corrigeer je kleurzweem en krijg je een vaste grijsbalans. Je bespaart tijd in nabewerking en je houdt kleurverschillen klein, ook als je later opnieuw scant.

Veelgemaakte fouten bij kalibratie

• Kalibreren in te fel omgevingslicht. Hierdoor stel je het scherm te donker in en lijken afdrukken te licht.
• Automatische correcties laten aanstaan. Denk aan dynamisch contrast of levendige kleurstanden. Deze functies maken je meting onzuiver.
• Geen vaste herhaalplanning. Kleur drift komt door veroudering en temperatuur. Een routine houdt je kwaliteit vast.
• Mix van verschillende kleurprofielen in één project. Dit geeft onvoorspelbare conversies en zichtbare verschuivingen.
• Werken in een te klein kleurruim. sRGB kan te krap zijn voor sommige drukwerk kleuren. Adobe RGB biedt vaker meer speelruimte tijdens opmaak.
• Proof vergelijken onder ongeschikt licht. Gebruik bij voorkeur D50 kijklicht. Onder warm licht lijkt drukwerk geler en minder verzadigd.

Praktische richtlijnen

• Monitor helderheid 80 tot 120 cd m2. Kies wat past bij je lichtsituatie.
• Witpunt D50 voor drukwerk proof en D65 voor algemeen ontwerp.
• Gamma 2.2 voor een voorspelbare toonweergave.
• Regelmatig kalibreren. Maandelijks voor monitoren en bij elke nieuwe partij papier voor printers.
• Werk met actuele ICC profielen. Profielen verouderen door slijtage en wijzigingen in inkt of papier.
• Controleer kleurverschil met Delta E. Hoe lager, hoe beter de match.

Kalibratie en drukwerk kwaliteit

Kalibratie vormt de basis van elk sterk kleurproces. Je maakt betere keuzes tijdens ontwerp en prepress. Je soft proof sluit aan op de pers. De proefdruk komt dicht bij de oplage. Je bespaart tijd, inkt en papier. Ook houd je huisstijlkleuren stabiel, wat belangrijk is voor herkenning. Door consistente kalibratie praat iedereen in de keten over hetzelfde beeld. Dat voorkomt ruis en misverstanden tussen ontwerp, prepress en productie.

Tools en hulpmiddelen

Voor een monitor gebruik je een kolorimeter voor snelle en nauwkeurige metingen. Voor printers en papieren heb je een spectrofotometer nodig. Deze meet kleuren nog nauwkeuriger en leest testkaarten uit. Gebruik betrouwbare software die meet, kalibreert en profielen maakt. Bewaar je profielen overzichtelijk en geef ze een naam die past bij apparaat en papier. Zo kies je later direct het juiste profiel.

Begrippen die vaak samen gaan met kalibratie

• ICC profiel. Een bestand dat vastlegt hoe een apparaat kleur weergeeft of afdrukt.
• Kleurbeheer. Het geheel aan afspraken en instellingen waarmee je kleur van scherm naar drukwerk gelijk houdt.
• Gamut. De kleurruimte die een apparaat kan weergeven. Een kleiner gamut haalt verzadiging weg in extreme tinten.
• Rendering intent. De manier waarop software kleuren buiten het gamut omzet. Kies per beeld de optie die het best past.
• RIP. Software die printopdrachten omzet en kleurbeheer toepast met veel controle.

Kalibratie bij De Drukwerk Specialist

Kalibratie vraagt aandacht en een vaste aanpak. Heb je vragen over instellingen, profielen of meetapparatuur. Neem contact op met De Drukwerk Specialist. We denken graag mee over een aanpak die past bij jouw drukwerk. Vraag gerust om meer informatie of een offerte. Zo zet je de volgende stap naar voorspelbare kleur en constante kwaliteit.