Wat is formaat

Formaat betekent de afmetingen van papier of een drukwerkproduct. In drukwerk speelt formaat een grote rol. Het bepaalt hoe je ontwerp oogt, hoeveel informatie je kwijt kunt en hoe efficiënt je het materiaal gebruikt. Een slim gekozen formaat bespaart papier en kosten, en zorgt voor een heldere opmaak. De meest gebruikte formaten volgen de ISO 216 norm. Die norm geeft vaste reeksen met logische verhoudingen die goed passen bij productie en verzending.

ISO 216 en de reeksen A B en C

De ISO 216 norm verdeelt formaten in drie reeksen. De A reeks staat centraal in drukwerk en kantoor. De B reeks vult afmetingen tussen de A formaten aan. De C reeks sluit aan op enveloppen en past bij de A reeks.

De verhouding van alle ISO formaten blijft gelijk. Elke stap omlaag in de reeks halveert het oppervlak. De lange zijde van een formaat wordt de korte zijde van het volgende formaat. Dit houdt de verhoudingen consistent en maakt opschalen en verkleinen eenvoudig.

Veelgebruikte A formaten in millimeters

• A0. 841 x 1189 mm
• A1. 594 x 841 mm
• A2. 420 x 594 mm
• A3. 297 x 420 mm
• A4. 210 x 297 mm
• A5. 148 x 210 mm
• A6. 105 x 148 mm

B formaten liggen tussen twee A formaten. Bijvoorbeeld tussen A3 en A2. B2 is groter dan A2 en kleiner dan A1. C formaten sluiten aan op enveloppen. Een C4 envelop past om een A4 vel. Een C5 envelop past om een A5 of een gevouwen A4.

Netto formaat, bruto formaat en afloop

In drukwerk gebruik je vaak drie maten. Netto formaat, bruto formaat en afloop. Het netto formaat is het eindformaat na het schoonsnijden. Dat is het resultaat dat je in handen hebt. Het bruto formaat is iets groter. Daarin zit de afloop. Afloop is extra beeld aan de randen, meestal 3 millimeter rondom. Daarmee voorkom je witte randjes na het snijden. Plaats tekst en logo niet te dicht op de rand. Houd een veilige marge aan, bijvoorbeeld 3 tot 5 millimeter binnen het netto formaat.

Staand liggend en vierkant

De term formaat gaat niet alleen over afmetingen. De oriëntatie telt ook mee. Staand betekent dat de korte zijde boven staat. Liggend betekent dat de lange zijde boven staat. Vierkante formaten trekken de aandacht en geven een speels effect. Denk aan vierkante flyers of brochures. Controleer bij afwijkende vormen de geschiktheid voor postverzending en presentatie.

Gestandaardiseerd of afwijkend formaat

Standaard formaten zoals A4 of A5 passen goed bij werkprocessen en persen. Dat levert een efficiënte uitslag op. Bij een uitslag zet je meerdere pagina’s of producten op één drukvel. Zo haal je het maximale uit het papier. Een afwijkend formaat kan juist een visueel voordeel geven. Meet wel de impact op papiergebruik, snijafval en verzendkosten. Een kleine aanpassing kan al veel schelen in efficiëntie zonder dat je ontwerp inlevert op uitstraling.

Formaat en resolutie in digitale bestanden

Het gekozen formaat heeft invloed op de resolutie van je beelden. Voor scherp drukwerk is 300 ppi op het eindformaat een veilige keuze. Werk je op A4 en schaal je later op naar A3, dan halveert de effectieve resolutie. Controleer dus je formaat en resolutie voordat je exporteert naar pdf.

Toepassingen per formaat

• Visitekaartjes. Vaak 85 x 55 mm of 90 x 55 mm. Compact en herkenbaar.
• Flyers. A6, A5 of vierkant. Handzaam en geschikt voor snelle communicatie.
• Folders en brochures. A4 of A5, staand of liggend. Genoeg ruimte voor structuur.
• Posters. A3, A2, A1 of B formaten. Afgestemd op kijkafstand en locatie.
• Magazines. A4 of afwijkend creatief formaat. Let op rugdikte en marges.
• Enveloppen. C serie. Kies passend bij het binnenwerk uit de A reeks.

Tips voor het kiezen van het juiste formaat

• Bepaal het doel van je drukwerk. Informeren, verkopen of merkversterking. Het doel stuurt de benodigde ruimte.
• Stem af op de inhoud. Tekst, foto’s en grafieken vragen om een passend vlak.
• Denk aan distributie. Past het door de brievenbus. Is een standaard envelop beschikbaar.
• Check efficiëntie. Past het formaat gunstig op het drukvel. Minder snijafval geeft voordeel.
• Houd rekening met leesafstand. Een poster op straat vraagt om grotere afmetingen dan een flyer.
• Plan afloop en marges. Zo voorkom je ongewenste randjes en afgesneden elementen.

Formaat in de praktijk van drukwerk

Formaat raakt elke stap van het proces. Van ontwerp tot afwerking en verzending. Een helder gekozen formaat maakt het ontwerp sterker. Tekst leest fijner en beelden komen beter tot hun recht. In combinatie met papierkeuze en afwerking zoals rillen, vouwen en boren maakt formaat het verschil tussen drukwerk dat opvalt en drukwerk dat verdwijnt in de stapel.

Meer weten of advies nodig

Heb je vragen over formaat, ISO reeksen of de beste keuze voor jouw drukwerk. Neem contact op met De Drukwerk Specialist. Je krijgt duidelijk advies en een passende offerte voor jouw project.