Wat is stanzen.

Stanzen is het uitsnijden van vormen uit papier of karton met een stansvorm of matrijs. Je geeft drukwerk zo een contour die afwijkt van een rechte snede. Denk aan afgeronde hoeken, een gat voor een hanger, een golvende rand of een complete verpakking met kleppen. In drukwerk heeft stanzen een grote waarde. Je versterkt de vormtaal van een ontwerp, voegt functie toe zoals een sluiting of venster en zorgt voor een professionele afwerking die elke keer gelijk is.

Waarom stanzen belangrijk is in drukwerk.

Met stanzen stap je af van standaard rechthoeken. Je maakt producten die beter passen bij een merk of gebruiksmoment. Een gestanste vorm valt sneller op, voelt doordacht aan en helpt bij praktische zaken zoals openen, sluiten of ophangen. Omdat je met een vaste stansvorm werkt, blijft de maatvoering consistent, ook bij hoge oplages. Dat geeft zekerheid over aansluiting, vouwlijnen en passing met andere onderdelen.

Hoe stanzen werkt.

Een stansvorm is een mal met scherpe messen die de gewenste contour volgen. Deze messen staan in een houten of metalen drager. Soms bevat de vorm ook rillijnen met minder scherpe messen die vouwen begeleiden. Tijdens productie plaatst de machine het drukwerk onder de vorm en drukt de messen door het materiaal. Het uitgesneden deel valt weg of fungeert als gat. Bij etiketten op vel blijven kleine brugjes staan om het vel intact te houden tot je het etiket pelt.

• Vlakstansen. Een vlakke stansplaat drukt op een vlak tegendeel. Geschikt voor papier, karton en veel verpakkingen.
• Rotatiestansen. Cilindrische stansmessen snijden terwijl het materiaal rolt. Ideaal voor hoge snelheid en rollen.
• Digitaal stanzen. Snijplotter of laser snijdt zonder fysieke stansvorm. Handig voor proefdrukken en kleine oplages.

Toepassingen van stanzen.

• Verpakkingen. Doosjes, sleeves, trays, verzendenveloppen met kleppen en sluitingen.
• Promotioneel drukwerk. Deurhangers, hangtags, mappen, folders met bijzondere contouren.
• Visitekaartjes en kaarten. Afgeronde hoeken, reliëf openingen, inlays.
• Etiketten en stickers. Vel en rol etiketten met elke gewenste vorm.
• Vensters en uitsparingen. Kijkgaten, kabeldoorvoer, ophangoog.

Materialen en geschiktheid.

Stanzen werkt uitstekend op papier en karton, van licht papier tot stevig vouwkarton. Ook zelfklevende materialen, sulfaatkarton en sommige synthetische soorten snijden netjes. De vezelrichting van papier heeft invloed op scheurvastheid en vouwkwaliteit. Plaats rillijnen bij voorkeur parallel aan de vezelrichting voor strakke vouwen en minder kans op barsten. Zeer dikke of harde kunststoffen vragen vaak om aangepast gereedschap of een digitale snijtechniek.

Ontwerp en bestandsopbouw.

Een goed bestand voorkomt verrassingen tijdens productie. Zet de stanslijn als vectorpad in een eigen steunkleur. Geef deze steunkleur een duidelijke naam, bijvoorbeeld CutContour. Zet deze lijn op overdruk. Hou lijnen schoon en sluitend zonder dubbele paden. Vermijd effecten zoals transparantie op de stanslijn. Werk met voldoende afloop rond de vorm zodat geen witte randen zichtbaar raken.

• Gebruik afloop van minimaal 3 mm buiten de stanslijn.
• Hou een veiligheidsmarge van 2 tot 3 mm binnen de stanslijn voor tekst en logo.
• Vermijd scherpe binnenhoeken. Kies een binnenradius van minimaal 1 mm voor een mooie snede.
• Plaats rillijnen waar vouwen komen. Zo scheurt de vouw minder snel en blijft de bedrukking mooier.
• Voor vensters met folie teken je een aparte vorm voor het plakvlak van de folie.

Nauwkeurigheid en toleranties.

Elke techniek kent kleine toleranties. Bij stanzen gaat het om de uitlijning tussen bedrukking en stanslijn. Reken op een machinetoegift van ongeveer 0,5 tot 1 mm, afhankelijk van oplage, materiaal en techniek. Leg kritische grafische elementen niet pal op de rand. Kies liever voor overdruk en afloop die kleine afwijkingen opvangen. Let ook op papierwerking door luchtvochtigheid, die de maat een fractie kan laten variëren.

Verschil tussen snijden, rillen en perforeren.

• Snijden. Rechte snede met mes of guillotine. Snel en strak voor standaard rechthoeken.
• Rillen. Een indrukkende lijn die vouwen begeleidt zonder te scheuren.
• Perforeren. Een lijn met kleine gaatjes die scheuren juist vergemakkelijkt.
• Stanzen. Contoursnede in vrijwel elke vorm, met optie voor rillijnen in dezelfde vorm.

Kostenfactoren bij stanzen.

Een stansvorm is maatwerk. De prijs hangt af van omtrek, aantal messen, lengte van rillijnen en extra elementen zoals uitdrukrubbers. Een eenvoudige rechthoek met afgeronde hoeken kost minder dan een complexe verpakking met veel details. Bij herhaalopdrachten gebruik je vaak dezelfde stansvorm. Voor kleine oplages kan digitaal stanzen kosten besparen omdat je geen fysiek gereedschap laat maken. Grote oplages met identieke vorm profiteren juist van een vaste stansvorm door snelheid en consistentie.

Combinaties met andere afwerkingen.

Stanzen combineert goed met foliedruk, pregen, lak en reliëf. Je verhoogt het effect door de contour en de afwerking op elkaar af te stemmen. Denk aan een hanger met folietitel of een doosje met reliëflogo en een clean venster. Plaats afwerkingslagen logisch ten opzichte van de stanslijn zodat niets afbrokkelt aan de rand.

Praktische tips voor een soepel proces.

• Controleer de richting van de vezel bij vouwkarton voor nette vouwen.
• Houd complexe details iets groter dan 1 mm om breuk te voorkomen.
• Vermijd zeer smalle brugjes tussen binnenvormen om scheuren te voorkomen.
• Vraag bij hoge oplage naar de beste techniek. Vlak of rotatie maakt verschil in tempo en resultaat.
• Maak een dummy van onbedrukt materiaal om passing te testen bij verpakkingen.

Stanzen bij De Drukwerk Specialist.

Zoek je duidelijke uitleg en advies over stanzen in drukwerk. De Drukwerk Specialist denkt mee over vorm, materiaal en bestandsopbouw en helpt je aan een resultaat dat klopt van ontwerp tot afwerking. Neem contact op voor meer informatie of een vrijblijvende offerte. Samen bekijken we de beste aanpak voor jouw drukwerk met stanzen.