Wat is substraat

Een substraat is het materiaal waarop je drukt. Denk aan papier, karton, vinyl, textiel, dibond, hout, glas of kunststof. Het substraat bepaalt in hoge mate hoe je drukwerk eruitziet en hoe lang het meegaat. De keuze raakt kleurweergave, scherpte, duurzaamheid, gevoel en afwerking. Met een passend substraat haal je het beste uit ontwerp, inkt en printtechniek. Zo voorkom je teleurstelling en onnodige kosten.

Waarom het substraat het resultaat van drukwerk stuurt

Elke ondergrond reageert anders op inkt en nabewerking. Een glad en wit substraat geeft heldere kleuren en fijne details. Een getextureerd of gekleurd substraat geeft karakter maar vraagt vaak om aanpassingen. Je ziet verschil in glans, opaciteit, contrast en leesbaarheid. Ook de levensduur hangt sterk af van het materiaal en de plek waar je het plaatst.

• Oppervlaktestructuur. Glad of ruw draagt direct bij aan scherpte en glans.
• Kleur van de ondergrond. Wit, transparant of gekleurd beïnvloedt kleurkracht en dekking.
• Porositeit en absorptie. Zuigende materialen nemen inkt op en maken kleuren vaak matter.
• Oppervlaktespanning. Lage energie vraagt soms om een primer of voorbehandeling.
• Vormvastheid en flexibiliteit. Belangrijk bij vouwen, rillen, buigen en verpakken.
• Bestand tegen vocht en licht. Essentieel voor buiten, badkamers of keukens.
• Brandgedrag en certificering. Vaak vereist in winkels, scholen en beurshallen.

Veelgebruikte substraten in drukwerk

De keuze is groot. Elk substraat heeft sterke punten en aandachtspunten. Een korte greep uit de mogelijkheden.

• Papier en karton. Veel varianten in witheid, glans en textuur. Geschikt voor flyers, boeken en verpakkingen.
• Synthetisch papier. Scheurvast en spatbestendig. Handig voor menu kaarten en route kaarten.
• Vinyl en folie. Ideaal voor stickers, etiketten en voertuig belettering. Let op lijmsoort en oppervlak.
• Textiel zoals polyester of katoen. Geschikt voor vlaggen, doeken en kleding transfers.
• Canvas. Geeft een natuurlijke look voor fotoprints en interieur decoratie.
• PVC plaat en schuimplaat. Licht, stijf en makkelijk te frezen. Handig voor borden en displays.
• Dibond aluminium composiet. Zeer vlak en duurzaam. Vaak gebruikt voor gevel en signage.
• Plexiglas. Helder en luxe. Geschikt voor lichtbakken en presentaties.
• Hout en bamboe. Unieke structuur en warme uitstraling. Let op variatie in nerven.
• Glas en metaal. Vereisen vaak UV print met goede hechting en soms een primer.

Kies de juiste combinatie van inkt en techniek

Een substraat vraagt om een passende printmethode. Offset werkt sterk op papier en karton. Digitaal met toner geeft snelle levertijden en fijne details op geschikte papieren. Inkjet met eco solvent of latex past goed bij flexibele folies en textiel. UV inkjet hecht op veel harde materialen zoals dibond, plexiglas en hout. Sublimatie geeft levendige kleuren op polyester textiel en gecoate panelen. Zeefdruk geeft sterke dekking en is aantrekkelijk bij grotere oplagen of speciale inkten. Stem substraat en techniek op elkaar af zodat kleur, hechting en duurzaamheid kloppen.

Hechting, primer en afwerking

Hechting is cruciaal. Een te glad of laag energetisch oppervlak geeft snel krasjes of afbladderen. Een primer of corona behandeling verhoogt de oppervlaktespanning en helpt de inkt hechten. Test dit altijd bij kritische toepassingen. Denk ook aan de afwerking. Lamineren, vernissen of coaten beschermt tegen uv licht, vocht, chemicaliën en schuren. Kies een afwerking die past bij het gebruik en het gewenste gevoel. Mat oogt rustig en vermindert reflectie. Glans geeft diepte en extra kleurkracht. Satijn biedt een middenweg.

Kleurbeheer en ondergrondkleur

De kleur van het substraat beïnvloedt je drukwerk. Print je op wit dan zien kleuren er voorspelbaar uit. Op een gekleurd of transparant substraat verandert de kleurperceptie. Overweeg een witte laag als dekking bij UV print op gekleurde of heldere materialen. Zo houd je kleurconsistentie. Let ook op optische witmakers in papier. Dit kan een koele zweem geven onder bepaalde lichtbronnen.

Omgevingsfactoren en duurzaamheid

Waar komt het drukwerk te staan. Binnen of buiten. In fel zonlicht of in schaduw. In een ruimte met hoge luchtvochtigheid. Het substraat en de inkt moeten dat aankunnen. Voor buitengebruik kies je een materiaal met uv stabiliteit en goede dimensionale stabiliteit. Voor binnen kan een minder robuust maar mooier aanvoelend substraat voldoen. Overweeg ook milieu aspecten. Denk aan FSC papier, pvc vrije folies, gerecyclede kunststoffen en herbruikbare systemen. Zo beperk je afval en kies je bewust.

Praktische tips bij het kiezen van een substraat

• Begin bij de toepassing en de levensduur die je verwacht.
• Kies eerst de printtechniek die past bij oplage, formaat en detailniveau.
• Stem substraat, inkt en afwerking op elkaar af voor kleur en bescherming.
• Vraag om een materiaalstaal en beoordeel kleur, glans en gevoel in echt licht.
• Test hechting met een kras of tape test op het gekozen materiaal.
• Denk aan verwerking. Vouwen, rillen, buigen of monteren vraagt de juiste dikte en stijfheid.
• Controleer lijmsoort bij folies. Verwijderbaar, permanent of voor lage temperaturen.
• Plan voor opslag. Houd materialen droog, vlak en stofvrij voor een mooi resultaat.

Veelgemaakte fouten

• Een te glad substraat gebruiken zonder primer waardoor de inkt loslaat.
• Te dun materiaal kiezen voor grote panelen met doorbuigen als gevolg.
• Geen witte laag inzetten op gekleurde of transparante ondergronden waardoor kleuren wegvallen.
• Onjuiste lijm kiezen bij labels of folie, met rimpels of residu als gevolg.
• Te kleine vouwradius bij dik karton waardoor scheurtjes ontstaan.
• Verkeerde afwerking kiezen voor buiten waardoor vervaging sneller optreedt.

Termen die je vaak tegenkomt

• Gramgewicht. Het gewicht van papier per vierkante meter. Zegt iets over dikte en stijfheid.
• Dikte in micron of millimeter. Belangrijk voor vouwen, lamineren en montage.
• Opaciteit. Hoeveel licht een materiaal tegenhoudt.
• Glansgraad. Mat, satijn of glans bepaalt uitstraling en leesbaarheid.
• Vlamvertragend. Classificaties die vaak vereist zijn in publieke ruimtes.
• UV stabiliteit. Bestendigheid tegen zonlicht en verkleuring.

Voorbeelden per toepassing

• Etiketten en stickers. Vinyl of polyester met passende lijm voor vlakke of gebogen ondergronden.
• Posters en flyers. Papier of synthetisch papier voor extra stevigheid.
• Spandoeken en textieldoeken. Mesh of dicht geweven textiel voor binnen en buiten.
• Gevel borden en wayfinding. Dibond of plexiglas voor een strakke en duurzame look.
• Interieur prints. Canvas, hout of decoratief papier voor een warme uitstraling.
• Kleding en promotie. Textiel met transfer of directe print op polyester voor heldere kleuren.

Advies nodig over substraat

Wil je zeker weten dat jouw drukwerk past bij de toepassing en lang mooi blijft. Neem contact op met De Drukwerk Specialist voor advies, materiaalstalen of een offerte. Samen kies je het substraat dat jouw ontwerp ondersteunt en het beste resultaat geeft.