Wat is rugbreedte

Rugbreedte is de dikte van de rug van een boek of brochure. Je kijkt naar de zijkant waar de pagina’s samenkomen en waar je vaak de titel en auteur plaatst. Rugbreedte speelt een grote rol in drukwerk. Het bepaalt hoe het boekblok in de kaft past, hoe je de omslag opmaakt en hoe het eindresultaat oogt in de kast. Een juiste rugbreedte zorgt voor een nette afwerking, leesbare tekst op de rug en een professionele uitstraling. Met een goede berekening voorkom je scheve rugtitels, knikken in de omslag en teleurstelling bij het openklappen.

Waarom rugbreedte belangrijk is

• Leesbaarheid. Tekst op de rug blijft recht en goed uitgelijnd.
• Afwerking. De kaft sluit netjes aan op het boekblok en de lijm hecht betrouwbaar.
• Ontwerp. Je maakt een omslag die precies past. Dat voorkomt schuiven en snijverlies in het ontwerp.
• Presentatie. In een boekenkast ziet het drukwerk er strak en consistent uit.
• Logistiek. Je stapelt efficiënter en kiest makkelijker de juiste dozen en schapruimte.

Hoe bereken je de rugbreedte

De basis is eenvoudig. Rugbreedte in millimeter is het aantal pagina’s gedeeld door twee maal de papierdikte per vel. Je gebruikt pagina’s omdat een vel twee pagina’s heeft. De papierdikte per vel hangt af van het papiergewicht en het type papier. Denk aan gestreken of ongestreken papier. De werkelijke dikte kan per merk en partij iets verschillen. Dat maakt een meetmoment of een proef handig bij kritische projecten.

Voorbeeld berekening. Je hebt 200 pagina’s op 135 gram gestreken papier. Stel dat de dikte per vel 0,09 millimeter is. Dan reken je 200 gedeeld door twee maal 0,09. Dat is 9 millimeter rugbreedte.

Richtwaarden papierdikte per vel

Dit zijn globale richtwaarden. Gebruik deze voor een eerste inschatting. Controleer de exacte caliper bij je papierkeuze.

• 90 gram ongestreken. ongeveer 0,10 millimeter per vel
• 100 gram ongestreken. ongeveer 0,11 millimeter per vel
• 120 gram ongestreken. ongeveer 0,13 millimeter per vel
• 115 gram gestreken. ongeveer 0,08 millimeter per vel
• 135 gram gestreken. ongeveer 0,09 millimeter per vel
• 170 gram gestreken. ongeveer 0,12 millimeter per vel

Let op. Het ene papier heeft meer volume dan het andere. Hoog bulk papier voelt dikker aan bij hetzelfde gewicht. Dat geeft een grotere rugbreedte. Gestreken papier ligt vaak lager in dikte dan ongestreken papier bij hetzelfde gramgewicht.

Bindwijzen en de invloed op rugbreedte

• Perfect gebrocheerd gelijmd. De rugbreedte volgt direct uit de papierdikte en het aantal pagina’s. De kaft vouwt om het boekblok heen. Lijm en laminaat geven een kleine extra maat. Houd daar bij een kritisch ontwerp rekening mee.
• Genaaid gebrocheerd. De katernen liggen stabieler en openen vlakker. De rugbreedte pakt vaak iets compacter dan bij alleen lijmen omdat de naaing de vellen strak trekt.
• Hardcover. Het boekblok heeft een rug. Daarna komt de band met grijsbord, schutbladen en gaas. De zichtbare rug wordt daardoor optisch dikker. Voor het bandontwerp neem je de dikte van het boekblok en tel je de opbouw van de band mee.
• Geniet brochure. Er is meestal geen echte rug. Pas bij veel pagina’s en dik papier ontstaat een lichte bolling. Je rekent dan niet met een vaste rugbreedte.
• Wire o en spiraal. De binding ligt open aan de rug. Een rugbreedte is dan niet aan de orde voor het omslagontwerp.

Factoren die de rugbreedte beïnvloeden

• Papiersoort en volume. Hoog bulk en ongestreken papier geven meer dikte per vel.
• Vocht en omgeving. Papier neemt vocht op of geeft het af. De dikte kan licht variëren in een droge of juist vochtige ruimte.
• Persdruk en nabewerking. Vouwen, rillen en persen maken het boekblok compacter of juist iets luchtiger.
• Omslagmateriaal. Dikker omslagpapier en laminaat dragen bij aan de totale maat rondom de rug.
• Inkt en toner. Volvlakken op ongestreken papier kunnen het papier iets laten opzetten.

Ontwerptips voor een strakke rug

• Houd veilige marges. Zet tekst en logo’s niet te dicht op de rand van de rug. Neem liever twee tot drie millimeter speling.
• Centreer rugtekst visueel. De optische middenlijn kan anders voelen dan de wiskundige middenlijn. Kijk op ware grootte en print een proef.
• Leesrichting. Kies de juiste oriëntatie van de rugtekst. In Nederland leest men meestal van boven naar beneden met de letters op hun zij.
• Afloop. Geef rondom afloop mee zodat sneden schoon en zonder witte randen uitvallen.
• Kleur op de rug. Donkere volvlakken tonen snel kraakjes op vouwlijnen. Een matte laminaat helpt. Test bij kritische kleuren.
• Reserve bij afronding. Rond niet te vroeg af. Bereken op basis van het definitieve paginatal en de gekozen papiersoort.

Veelgemaakte fouten en hoe je die voorkomt

• Rekenen met vellen in plaats van pagina’s. Een vel telt voor twee pagina’s. Controleer dit altijd.
• Papiersoort wisselt maar de rugbreedte niet. Bij een andere papiersoort hoort een nieuwe berekening.
• Kaft en laminaat vergeten. Omslagmateriaal en afwerking geven extra massa. Neem dit mee bij een nauw ontwerp.
• Geen proef. Een dummy met echt papier geeft zekerheid over dikte, vouw en gevoel.
• Te krappe rugtekst. Geef voldoende grootte en letterspatiëring zodat kleine schuifjes niet opvallen.

Praktische manier om papierdikte te bepalen

Heb je geen datasheet. Meet een stapel. Tel bijvoorbeeld 100 vellen van het gekozen papier. Meet de totale dikte met een schuifmaat. Deel door 100 en je hebt de dikte per vel. Reken daarna de rugbreedte uit met het definitieve aantal pagina’s.

Rugbreedte in de praktijk en hulp van De Drukwerk Specialist

Een juiste rugbreedte maakt het verschil tussen prima en perfect drukwerk. Het voorkomt spanning in de rug, scheve lijnen en teleurstellende sneden. Met de richtlijnen in deze uitleg maak je snel een goede inschatting en ontwerp je een omslag die past. Wil je zeker zijn van de beste keuze voor papier, bindwijze en rugbreedte. Neem contact op met De Drukwerk Specialist. Je krijgt een heldere berekening, praktisch advies en desgewenst een offerte voor jouw project.